Në ditën e solsticit të dimrit, në vend që të festojmë festimet tona dimërore indoeuropiane si Buzmi, shumë në vendin tonë dhe jashtë saj në Europë festojnë lindjen e Jezu Krishtit. Por shumë pak janë të vetëdijshëm se kush ishte ai në të vërtetë historikisht, dhe kështu ata e lidhin veten me dikë që mund të rezultojë shumë i ndryshëm nga ajo që ata presin. Edhe pse kujtimi i tij festohet më 25 dhjetor, Jezusi është një mister historik që nuk la asnjë provë materiale dhe ka dëshmi kontradiktore vetëm disa dekada pas vdekjes së tij. Kështu, është shumë e vështirë të përcaktohet se cili ishte Jezusi në fillim të gjithë kësaj. Ndërsa dimensionet e ndryshme "hyjnore" të karakterit të Jezusit mund të jenë rezultat i ndikimeve të ndryshme nga kultet e lashta, siç sugjerojnë disa autorë, gjithsesi një figurë historike mund të identifikohet në thelbin e Jezusit të paraqitur në Ungjij. Është ky Jezus historik që ne duam të nxjerrim kalimthi në dritë sot, duke përdorur burime të ndryshme si David Skrbina, Hugh Schonfield, Christopher Lawson, Robert Ambelain, Bernard Dubourg e të tjerë, por së pari duhet të përmbledhim kontekstin historik të Judeas së shekullit të parë dhe mjedisin hebre në të cilin lindi dhe u rrit Jezusi.
Ajo çka lihet gjithmonë e pashpjeguar në Ungjij dhe nga kishat e krishtera është konteksti i Judeas së shekullit të parë, përpara lindjes zyrtare të Jezusit dhe përpara shërbesës së tij të përshkruar tek Ungjijtë. Falë punëve historike të atyre si autori hebre Flavius Josephus, ne dimë më shumë rreth kontekstit të Judeas. Në këtë kohë Judea kontrollohej nga Roma, e cila ishte një perandori tolerante për sa i përket çështjeve fetare dhe e cila krijoi rrethana të përshtatshme për të mos i penguar supersticionet hebreje duke mbajtur të vazhdueshme sakrificat që ata bënin në Tempullin e tyre. Por hebrenjtë (të cilët përshkruheshin nga romakët si popull mizantrop, egocentrik, supersticioz dhe nervoz) kishin mjaft zët dominimin Romak dhe shumë “sulme terroriste” nga fanatikë të quajtur Zelotë dhe Sikari (Zealot & Sicarii) pasuan. Hebrenjtë ishin të ndarë midis sekteve të ndryshme në atë kohë: Sadducees (të cilët ishin autoriteti i lartë fetar që merrej me Tempullin dhe bashkëpunonte me autoritetet Romake), Pharisees (të cilët ishin specialistë të ligjeve fetare hebreje dhe kundërshtonin Sadduceet rreth çështjeve politike dhe fetare) dhe Essenet (një sekt mistik i veçuar nga korrupsioni i botës duke jetuar në shkretëtirë apo në male). Këtyre 3 sekteve duhet t’u shtojmë një të 4-t përshkruar nga Josephus: shumë të ngjashëm me Pharisees vetëm se ishin fanatikisht anti Romakë dhe konsideronin Zotin Hebre si padronin e vetëm dhe të drejtë. Ky sekt i fundit u themelua nga një rebel hebre anti Romak i quajtur Judas i Gamalas, dhe është mjaft e mundur që Jezusi historik të ishte biri i tij i cili vazhdoi kryengritjen anti romake të të atit.
Që nga fakti se Ungjijtë kontradiktohen mes tyre është e vështirë të përcakotsh datëlindjen e saktë të Jezusit. Megjithatë ajo çka mund të themi me siguri është se ai nuk ishte nga qyteti i Nazaretit sepse ky qytet as nuk ekzistonte para shekullit të 4-t es sipas historianëve (ashtu si Meka nuk ekzistonte përpara krijimit të saj në vitet 670 nga themeluesi i dinastisë Umayyad). Jezusi duhet të ketë lindur në Gamala (Siria e sotme), si djali i Myrhiam ad Gamala (më vonë e deformuar si Mari Magdalena) princeshë e Gamalas dhe Judasit të Gamalas, me pseudonimin “heroi i Zotit” ose “njeriu i Zotit” (domethënia etimologjike e emrit Gabriel, emri i engjëllit që vizitoi Marinë për ta informuar atë rreth shtatzanisë së saj siç thuhet tek Ungjijtë) i cili pretendonte të ishte pasardhës i linjës së mbretit David jo si sundimtarët Herodianë të vendosur në krye nga Romakët përgjatë Judeas. Jezusi ishte djali i parë (siç përmendet nga Mark 6:3 dhe Paul tek Romakët 8:29), por midis vëllezërve të tij ai kishte një binjak siç na zbulohet nga etimologjia e dishepullit të tij Thomas Dydimus (emër grek dhe semitik që në të dy rastet do të thotë “binjak”). Pra, larg të qenit një marangoz i varfër (në fakt një përkthim keqkuptoi fjalën “magjistar”, Hehresh-shin, me “marangoz”, Hethresh-shin) Jezusi ishte në fakt me prejardhje mbretërore që nga lindja dhe kishte një pretendim legjitim mbi fronin e Izraelit, por dështimi i revoltës së të atit të tij e bënë atë dhe të ëmën të arratseshin për në Egjipt (ku ai duhet të ketë mësuar truqe magjie që më vonë do të shpjegonin pse quheshe magjistar nga hebrenjtë) dhe për të mbrojtur identitetin e tij e quajti veten Bar Abba (që do të thotë bir i të atit si edhe djalë i fshehur).
Jeta e Jezusit që përshkruhet në Ungjij është në fakt kthimi i Jezusit në Judea dhe përpjekja e tij për të udhëhequr lëvizjen e krijuar nga babai i tij. Qëndrimi i Jezusit i përshkruar në Ungjij tradhton shumë nga mësimet e sektit të tij: rrënjët e tij mbretërore (Gjoni 13:13), urrejtja e padronëve/zotërve (Luka 6:46), agjitacioni dhe operacionet propagandistike midis njerëzve (predikimi mbi mal), predikimi i barazisë (Mateu 20:16), propaganda anti-romake (Marku 5:1-20), etj. Për të rritur popullaritetin dhe pretendimet e tij, Jezusi e prezantoi veten si Mesia i Izraelit (një koncept hebre që i referohet çlirimtarit të shumëpritur të popullit hebre) dhe u përcaktua si i tillë në Betani (Marku 14:3). Si Mesia (Krishti) dhe mbret i Judenjve, Jezusi u përpoq të bashkonte popullin e tij kundër romakëve, pavarësisht nga dallimet e tyre të sekteve, nga Samaritanët e diskriminuar deri te Essenët, dhe nga statusi i tyre i pastërtisë, si në rastin e taksambledhësve dhe prostitutave (të dyja konsiderohen si të papastër nga ligji fetar hebre). Megjithatë, Jezusi nuk u interesua kurrë për johebrenjtë, të cilët ai i shihte si inferiorë dhe të ngjashëm me kafshët (Mateu 15:26). Pasi u kthye në Judea, Jezusi u takua me kushëririn e tij Gjon Pagëzorin dhe përhapi programin e tij politik të njohur sot si libri i zbulesës (Apokalipsi): një sulm i madh terrorist në qytetin e Romës (një ngjarje e njohur sot si Zjarri i Madh i Romës në vitin 64 të es) për të dobësuar romakët, e ndjekur nga një revoltë për të çliruar Judenë nga sundimi romak (një ngjarje e njohur sot si rebelimi hebre i vitit 66 të es).
Për më tepër, bashkëpunimi i tij me Gjon Pagëzorin mund të shpjegohet me faktin se hebrenjtë prisnin dy Mesia: një mbretëror dhe një priftëror, Jezusi ishte ai mbretëror që kishte për qëllim të pastronte Izraelin me shpatë dhe zjarr dhe Gjon Pagëzori ishte ai priftëror teorikisht i virtytshëm (prandaj Ungjilli i Lukës përshkruan jetën e të dyve nga ngjizja deri në vdekje). Ky vizion është gjetur në dorëshkrimet e Detit të Vdekur, një koleksion që i përkiste sektit Essene. Kjo mund të tregojë gjithashtu për të gjitha veprimet simbolike të Jezusit (si hyrja në Jerusalem me një gomar siç përshkruhet tek Marku 11) si i mbështetur te një lloj plani për veprimet e Mesisë të pranishme në midrashim (leximi ezoterik i Torah-ut) të Dhiatës së Vjetër, diçka për të cilën Jezusi duhet të ketë qenë në dijeni.
Për të përfunduar, ne mund të themi se revolta e Jezusit nuk shkoi mirë. Ai u tradhtua, u arrestua nga Romakët dhe u kryqëzua (një dënim me vdekje që i caktohej vetëm rebelëve kundër Romës). Ajo çka ndodhi më pas mbetet e errët: a vdiq Jezusi historik në këtë pikë? A u shpëtua Jezusi historik nga Pilati dhe në vend të vdekjes u dëbua si dënim? A u kthye ne Judea për të drejtuar një tjetër kryengritje e cila mbaroi me vdekjen e tij në fushëbetejë? Apo vdiq i dëbuar diku larg Judeas? Cili ishte roli i vëllait të tij binjak në “ringjalljen” e tij? Sigurisht, shumë nga elementet e përmendura në këtë artikull dhe pyetjet e ngritura duhet të zhvillohen më tej, por duhet t’ia lëmë lexuesit detyrën për t’u fokusuar në këto elemente vetë, përndryshe ky artikull do të ishte mjaft i gjatë. Megjithatë, është interesante për të shënuar se Josephus përmend që biri i Judës së Gamalas ishte ende aktiv përpara luftës Romako-Hebreje, duke treguar kështu se vëllai i Jezusit po drejtonte akoma kryengritje kundër Romës. Pra, Jezusi, lideri i dështuar i kryengritjes që pretendonte të ishte Mesia Hebre i popullit hebre (si shumë të tjerë para dhe pas tij) është vetëm personazhi historik mbrapa Jezusit hyjnor që festohet më 25 dhjetor. Ai është një personazh që nuk kishte asgjë të përbashkët me europianët, të cilët ai i kundërshtoi gjatë gjithë jetës së tij, dhe që uzurpoi një nga ditët tona më të shenjta duke vendosur veten e tij në kujtesën tonë. Europianët dhe shqiptarët kanë shumë heronj për të kujtuar dhe Zota për të nderuar në vend të Jezusit. Për sa i përket arsyes pse europianët e kujtojnë dhe e nderojnë atë, është rezultat i përmbysjes së kryer nga Sauli i Tarsusit, i njohur sot si Shën Pali, për të cilin do të flasim në një artikull tjetër.
(English)
On the winter solstice day, instead of celebrating our Indo-European winter celebrations like the Albanian Buzmi, many in our country and abroad in Europe celebrate the birth of Jesus Christ. But very few are aware of who he really was historically, and thus they tie themselves to someone that may very well turn out to be vastly different from what they expect. Even though his memory is celebrated on the 25th December, Jesus is a historical mystery which left no material evidence and contradicting testimonies only decades after his death. Thus, it is very hard to pin down which Jesus was at the start of it all. While the various “divine” dimensions of the Jesus character may be the result of various influences from ancient cults as some authors suggest, nevertheless a historical figure can be identified at the core of the Jesus presented in the Gospels. It is this historical Jesus that we want to quickly bring to light today, using various sources such as David Skrbina, Hugh Schonfield, Christopher Lawson, Robert Ambelain, Bernard Dubourg and others, but first we need to sum up the historical context of the 1st century Judea, and the Jewish milieu in which Jesus was born and raised.
What is always left unexplained in the Gospels and by the Christian churches is the context of 1st century Judea, prior to Jesus’ official birth and prior to his ministry described in the Gospels. Thanks to historical works like those of the Jewish author Flavius Josephus, we can know more about the context in Judea. At this time Judea was controlled by Rome, which was a tolerant empire on the religious matters and which made many accommodations to not bother the Jews’ religious superstitions and keep the sacrifices they made at their Temple in Jerusalem going. But the Jews (which were described by the Romans as a misanthropic, self-absorbed, superstitious, and restless people) resented very badly Rome’s domination and many “terrorist attacks” by fanatics called Zealots and Sicarii ensued. Jews were divided among different sects at that time: the Sadducees (which were the high religious authority in charge of the Temple and collaborated with the Roman authorities), the Pharisees (which were specialists of the Jewish religious laws and opposed the Sadducees on religious and political points) and the Essenes (a mystic sect setting itself apart from the corruption of the world by living in the desert or in mountains). To these 3 sects, we must add the 4th one described by Josephus: very similar to the Pharisees except it was fanatically anti Roman and regarded the Jewish God as the sole rightful master. This last sect was founded by a Jewish anti Roman rebel called Judas of Gamala, and it is very likely that the historical Jesus was his son and that he continued his father’s anti Roman rebellion.
Since the Gospels contradict themselves it is hard to pin down Jesus’ exact birthdate. However what we can say for sure is that he was not from the town of Nazareth because this town did not exist before the 4th century CE according to historians (just like Mecca did not exist before its creation in the 670s by the founder of the Umayyad dynasty). He must have been born instead in Gamala (modern day Syria), as the son of Myrhiam ad Gamala (latter deformed into Mary Magdalena) princess of Gamala and of Judas of Gamala, nicknamed “God’s hero” or “God’s man” (the etymological meaning of Gabriel, the name of the angel visiting Mary to inform her of her pregnancy in the Gospels) which claimed to descent from king David unlike the Herodian rulers put in charge by the Romans throughout Judea. Jesus was the first born son (as mentioned by Mark 6:3 and Paul in Romans 8:29), but among his brothers he had a twin as revealed by the etymology of his disciple Thomas Dydimus (aramaic and Greek names both meaning “twin”). So, far from being a poor carpenter (in fact a translation mistook the word “magician”, Hehresh-shin, with “carpenter”, Hethresh-shin) Jesus was in fact of royal birth and had a legitimate claim on the throne of Israel, but the failure of his father’s revolt made him and his mother flee to Egypt (where he must have learned magic tricks that would explain why he was latter called magician by the Jews) and to protect his identity he called himself Bar Abba (meaning both son of the father and hidden son).
The life of Jesus described in the Gospels is in fact Jesus’ return in Judea and his attempt to lead the movement created by his father. Jesus’ attitude described in the Gospels betrays many of the teachings of his sect : his royal roots (John 13:13), the hate of masters/lords (Luke 6:46), agitation and propaganda operations among the people (sermon on the mount), preaching of equality (Matthew 20:16), anti-Roman propaganda (Mark 5:1-20), etc. To boost his popularity and his claims Jesus presented himself as the Messiah of Israel (a Jewish concept referring to the long awaited liberator of the Jewish people) and was anointed as such in Bethany (Mark 14:3). As the Messiah (Christ) and king of the Jews, Jesus tried to unify his people against the Romans regardless of their sectarian differences, from the discriminated Samaritans to the Essenes, and of their purity status, as in the case of tax collectors and prostitutes (both regarded as impure by the Jewish religious law). However, Jesus was never interested in non-Jews which he viewed as inferiors and animal-like (Matthew 15:26). Once back in Judea, Jesus met with his cousin John the Baptist, and spread his political program known today as the book of revelation (Apocalypse): a grand terrorist attack on the city of Rome (an event known today as the Great fire of Rome in 64 CE) to weaken the Romans, followed by a revolt to free Judea from Roman rule (an event known today as the Jewish rebellion of 66 CE).
Furthermore, his collaboration with John the Baptist can be explained by the fact that two Messiah were awaited by the Jews: a royal one and a priestly one, Jesus being the royal one meant to purify Israel by sword and fire and John the Baptist being the priestly one supposedly virtuous (hence why the Gospel of Luke describes both of their lives from conception to death). This vision has been found in the Dead Sea scrolls, a collection which belonged to the Essenes’ sect. This could point also to all of Jesus’ symbolic acts (like entering Jerusalem on a donkey as described in Mark 11) as relying on a kind of blueprint for the Messiah’s actions present in Old Testament midrashim (esoteric reading of the Torah), something Jesus must have been aware of.
To conclude, we can say that Jesus’ revolt did not go well. He was betrayed, arrested by the Romans and crucified (a death sentence meant only for rebels against Rome). What happened next is obscure: did the historical Jesus die at this point? Was the historical Jesus saved by Pilatus and exiled instead? Did he return to Judea to lead another rebellion which ended with his death on the battlefield? Or did he die in exile somewhere far from Judea? What was the role of his twin brother in his “resurrection”? Of course, many of the elements mentioned in this article and the questions raised would need to be developed further but we have to leave to the reader the task of focusing on these elements by himself, otherwise this article would be too long. However, it is interesting to note that Josephus mentions that Juda of Gamala’s son were still active some years prior to the Roman-Jewish war, thus indicating that Jesus’ brothers were still leading rebellions against Rome. So, Jesus the failed rebel leader that claimed to be the Jewish Messiah of the Jewish people only (like many before and after him) is the historical character behind the divine Jesus celebrated on the 25th December. He is a character that had nothing in common with Europeans, that opposed them during all his life, and that usurped one of our most sacred days and his place among our memory. Europeans and Albanians have plenty of heroes to remember and Gods to honour instead of Jesus. As for the reason why Europeans remember and worship him, it is the result of the subversion performed by Saul of Tarsus, known today as Saint Paul of whom we will talk in another article.